Vázquez Herrero, Cristina

A miña nai e a educación

Son filla de Lilí e Humberto, a maior dos meus irmáns. Como o meu pai e os meus irmáns Álvaro e Gustavo, son enxeñeira de camiños e, como a miña nai, profesora de universidade e investigadora. Así mesmo, como o meu avó paterno e tantos galegos, son emigrante, primeiro en México e agora en Estados Unidos, onde deseño pontes en Nova York, e onde impartín clases na Universidade de Princeton. Un dos últimos libros que me regalou a miña nai, que lin con avidez e comentamos, é “Galicia. Unha nación entre dous mundos”, do profesor Ramón Villares.

Os meus pais sempre compartiron a súa visión da educación dos fillos, integrados en familia cos nosos avós e tíos, profesores e enxeñeiros. Na nosa familia aprendemos a arte da conversación e gozamos da extraordinaria habilidade da miña nai e as miñas tías Clorinda e Macali, herdada á súa vez da súa nai, para contar historias. A miña nai era unha excepcional narradora, grazas á súa memoria prodixiosa e a un coñecemento rigoroso e profundo da historia, a cultura e a sociedade galegas.

Os meus irmáns e eu tivemos a fortuna de que os nosos pais nos escolarizasen no Colexio Fingoi, igual que miña nai na súa nenez. Alí a formación do pensamento crítico e o diálogo, en contraposición á memorización de contidos, son o eixo. No Colexio Fingoi, cos nosos profesores e compañeiros, na nosa familia e visitando aos amigos dos meus pais, os nosos curmáns e nós gozamos dun ambiente cultural estimulante caracterizado pola liberdade de expresión: todas as nosas preguntas recibían resposta.

Ademais, a nosa nai integrounos desde nenos no ambiente cultural e universitario do Lugo e do Santiago dos anos setenta e oitenta, nos albores da democracia e ante o inminente ingreso na Unión Europea. Desde pequenos os nosos pais levábannos a presentacións de libros, clases de baile galego, festas e romarías, celebracións folclóricas, viaxes a Portugal e ao estranxeiro, clases de idiomas e estancias de inmersión lingüística en Inglaterra, Francia e Alemaña.

Cando eramos nenos, a miña nai adoitaba convidar á nosa casa en Lugo, a tomar café, aos seus compañeiros da Universidade de Santiago, cos que debatía apaixonadamente sobre temas lingüísticos. A miúdo tamén chamaban por teléfono ou viñan a casa alumnos da miña nai de Maxisterio. Moitos sábados a miña nai convidaba a comer á casa a don Ricardo Carvalho Calero, a quen chamaba don Ricardo e tratabamos de vostede. Eran comidas formais e filosóficas, nas que os meus irmáns e eu tiñamos que comer ao mesmo ritmo que don Ricardo, que falaba parsimoniosamente, un duro exercicio de disciplina (a miúdo errado).

​

Como lectora voraz, eu tiña unha relación privilexiada con don Ricardo e coa miña nai: don Ricardo e a miña nai recomendábanme libros (Valle Inclán, a Pardo Bazán, Vargas Llosa, García Márquez, Tolkien, Stendhal...), que eu devoraba, e máis tarde debatiamos. Creo que os meus pais e don Ricardo compartían unha visión do galeguismo de proxección internacional, porque fomentaron a nosa curiosidade por outras linguas e culturas a través desas comidas. Recordo a don Ricardo recitar poemas en alemán, idioma ao que se iniciou compartindo cela; ao meu pai falar das súas viaxes profesionais a Inglaterra, Escandinavia, Islandia, Alemaña e á antiga Iugoslavia; lembro conversacións entre os meus pais e don Ricardo sobre conceptos que eu aínda non comprendía como reintegracionismo, normalización, normativización, semiótica, diglosia...

Durante os nosos absorbentes estudos universitarios de enxeñería, a miña nai lembrábanos aos meus irmáns e a min que había que continuar lendo para non circunscribirnos só a profesionais especializados. Sendo eu xa profesora na Universidade da Coruña, a miúdo queixábame da dificultade de compaxinar a docencia e a tese doutoral. A miña nai, que era moi afectuosa e esixente, e finalizara a súa tese doutoral con tres nenos pequenos, lanzábame unha mirada penetrante: “Mira, filla, é moi sinxelo. Só tes que levantarte ás cinco da mañá e poñerte a iso”.

Desde sempre os meus pais viñeron todas as fins de semana á Coruña, onde viviamos, e tiveron un papel determinante na educación dos meus tres fillos e os seus curmáns. Estes últimos anos, xa expatriados o meu marido, Javier, os nosos fillos e eu en Estados Unidos, a miña nai fíxose cargo dos meus tres fillos durante os veráns: unha gran responsabilidade e unha ardua tarefa. A visión humanista e pragmática da educación dos meus pais, centrada no hábito de traballo, a lectura crítica e o diálogo, integrados na nosa cultura galega, é o mellor legado que os meus fillos puideron recibir.

A miña nai puido ver ao seu neto maior, o noso fillo Ignacio, comezar os seus estudos en na Universidade Case Western Reserve; á miña nai encantaríalle saber que á miña filla Eugenia recrutouna a Universidade de Stanford, e que representará a España no equipo de remo; e que Adela, con tan só quince anos, recibiu un Premio en Mercer County pola súa excepcional habilidade e traballo de voluntariado en plena pandemia, coidando e adestrando cabalos de competición.

Grazas á miña nai, grazas ao traballo e á visión compartida dos meus pais Lilí e Humberto, os meus fillos son unha ponte entre Estados Unidos e Galicia, unha nación entre dous mundos.

​

Araceli con Cristina